فرادید نوشت: «تركیب سیب‌زمینی سرخ كرده و همبرگر یا پیتزا با
نوشابه خنك و پر از یخ، یكی از خوشمزه‌ترین غذاهای دنیاست. فكر نمی‌كنم كسی باشد كه این تركیب غذایی را دوست نداشته باشد. حالا این منوی غذایی بین پیتزا، ساندویچ، مرغ سوخاری و سایر مدل‌های فست‌فود بنا بر سلیقه افراد در تغییر است. از طرف دیگر كار‌شناسان تغذیه و پزشكان سال‌هاست در مبارزه‌ای علنی با این پدیده چرب و خوشمزه همواره مردم را به نخوردن فست‌فود دعوت می‌كنند.
چرا مردم نمی‌توانند از
فست فود بگذرند؟
پروفسور اندرو پرنتیس از دانشگاه نظافت و پزشكی گرمسیری لندن طی یك پروژه تحقیقاتی در این مورد گفت: «همه ما دچار یك ضعف ذاتی در شناسایی غذاهای پركالری هستیم. ما عادت داریم
غذا را بر اساس اندازه آن بسنجیم؛ در حالی كه میزان كالری غذاهای آماده خیلی بیشتر از یك وعده غذای سالم با اندازه قابل مقایسه است.»
دلیل دیگری كه علاقه به این نوع غذا‌ها را زیاد كرده، سرعت آماده شدن و همیشه در دسترس بودن آنهاست. برای زندگی ماشینی این روز‌ها كه شما گاهی وقت سر خاراندن هم نداری، چه چیزی بهتر از یك غذای خوشمزه آماده كه سریع در دسترس باشد.
چرا وقتی یك همبرگر خانگی را در منزل با كلی ترفند درست می‌كنید، باز لذت غذای
رستوران را به شما نمی‌دهد؟ همبرگری كه با گوشت سالم و مطمئن خودتان در روغن كم سرخ شده، حتما
نمك و چربی كمتری دارد، مواد افزودنی و انواع سس‌های رنگ به رنگ را ندارد و موقع خوردن پر از طعم‌های فریب دهنده نیست. تنها دلیل خوشمزگی فست‌فود‌ها، چربی و
نمك زیاد، تنوع سس‌ها و كالری زیاد است كه البته به چشم دیده نمی‌شود.
اگر شما یك شب به
رستوران بروید و از آشپز بخواهید غذای كم‌چرب و بدون
نمك و سس برای شما بیاورد، حتما عذرتان را می‌خواهد و می‌گوید
رستوران را ترك كنید. پس بهتر است اگر هوس فست‌فود كردید قید كاهش وزن را بزنید و حداقل از خوردن
غذا لذت ببرید.
پروفسور اندرو پرنتیس معتقد است، سیستم‌هایی كه اشتهای انسان را تنظیم می‌كند از سرآغاز پیدایش كشاورزی تاكنون، بر اساس غذاهای كم‌انرژی تكامل پیدا كرده است. این غذا‌ها را امروزه ساكنان نواحی روستایی در كشورهای در حال توسعه، جایی كه چاقی پدیده‌ای تقریبا ناشناخته است، مصرف می‌كنند.
تاریخچه فست‌فود
«فست‌فود (fast food)» یا «غذای حاضری» غذایی است شامل انواع ساندویچ، همبرگر، چیزبرگر و دیگر انواع برگر‌ها، ماهی و میگو سوخاری، هات‌داگ، فیلهٔ استیك گوشت یا مرغ، سیب‌زمینی سرخ كرده، مرغ سوخاری، ناگت مرغ، تاكو (نوعی غذای مكزیكی)، انواع پیتزا و انواع سالاد كه در فهرست غذای رستوران‌های فست‌فود به چشم می‌خورد. در این رستوران‌ها، غذای از پیش آماده را در مدت كوتاهی بعد از سفارش، به مشتری تحویل می‌دهند. خیلی از این رستوران‌ها، شبیه رستوران‌های واقعی نیستند چون جایی برای نشستن و
غذا خوردن ندارند. از این نظر بیشتر شبیه یك فروشگاه عرضهٔ مواد غذایی هستند.
در روم باستان دكه‌های فروش نان و زیتون وجود داشت. در شرق آسیا مغازه‌هایی بودند كه رشته فرنگی آماده عرضه می‌كردند. در خاورمیانه از سال‌های دور تا امروز دكه‌های فروش فلافل وجود دارد. در هند قدیم انواع اغذیهٔ آماده وجود داشت. در كشورهای غرب آفریقا هم از قدیم، بروشت می‌فروختند كه نوعی كباب چوبی است. اما فست‌فود به شكل امروزی دقیقاً در هفتم ژوئیه ۱۹۱۲ در آمریكا متولد شد. در این روز رستورانی با نام «اتومات» در نیویورك افتتاح شد كه در واقع نوعی كافه‌تریا بود. آنها غذاهای از پیش آماده را در محفظه‌های گرم‌كنندهٔ شیشه‌ای قرار می‌دادند و مشتریان از طریق دستگاه‌های سكه‌ای اقدام به خرید آن می‌كردند. اتومات خیلی زود شعبات متعددی در گوشه و كنار آمریكا افتتاح كرد و ۲۰ سال بی‌رقیب باقی ماند. بالای در ورودی رستوران‌های اتومات نوشته بود: «ما كار مادران را كم كرده‌ایم.»
بعد از اتومات نوبت به شركت آمریكایی «وایت‌كسل» (قلعهٔ سفید) رسید كه همبرگر‌هایش فقط پنج سنت قیمت داشت كه برای مشتریان واقعاً به صرفه بود. آنها علاوه بر این كه قیمت را حسابی پایین آورده بودند، نوآوری دیگری هم داشتند: خط تولید
غذا را به شكلی تعبیه كرده بودند كه تمام مشتریان می‌توانستند خیلی راحت شیوهٔ آماده كردن
غذا را ببینند.
فست فود در شرق
قرن ۱۲ میلادی زمانی كه چنگیز خان مغول مشغول كشورگشایی‌هایش بود، سربازان مغولی غذای خودشان را به صورت گوشت كوبیده همراه خود می‌بردند. سربازان داریوش (۴۸۶-۵۲۱ پیش از میلاد) نیز نوعی نان پهن را روی سپرهای خود می‌پختند و روی آن را با پنیر و خرما می‌پوشاندند.
در اوایل دهه ۱۳۴۰، همبرگر وارد بازار غذای ایران شد. «تاپس همبرگر» در بلوار ناهید اولین همبرگر‌ها را با بهای سه تومان عرضه كرد كه با یك بطری پنج ریالی
نوشابه و یك پاكت سیب‌زمینی ۴۰ ریال می‌شد. وقتی همبرگر تاپس غذای خود را گران كرد، شهرداری دستور بازگشت به بهای سابق را داد كه صاحب همبرگرفروشی زیر بار نرفت و به جای همبرگر، پیتزا عرضه كرد كه گران‌تر بود.
محبوب‌ترین برند برگر
در سال ۱۹۴۰ سر و كلهٔ «مك‌دونالد» پیدا شد كه امروزه نامش مترادف با صنعت فست‌فود است. برادران مك‌دونالد، دیك و مك، با یك باربكیو شروع كردند. منتها دیگر لازم نبود كه مشتریان برای تهیهٔ
غذا از خودروی خود پیاده شوند. باربكیوی آنها به اصطلاح حالت driving داشت.
برادران مك‌دونالد بعد از هشت سال وقتی كه دیدند بیشتر سودشان از فروش همبرگر است، رستورانشان را سه ماه بستند و وقتی در سال ۱۹۴۸ مجدداً آن را افتتاح كردند، منویشان كوتاه و ساده شده بود: همبرگر، سیب‌زمینی سرخ‌كرده، چند نوع شیك (shake)، قهوه و كوكاكولا كه البته همه از قبل آماده و بسته‌بندی شده بودند. دیگر لازم نبود مشتریان منتظر آماده شدن سفارش بمانند. قیمت هر همبرگر ۱۵ سنت بود كه می‌شد نصف قیمت جاهای دیگر. در سال ۱۹۶۱ یكی از كسانی كه در كار تهیهٔ انواع شیك بود، امتیاز مك‌دونالد را خرید و ایده‌های خود را در آن بسط داد و آن را متحول كرد. نام این شخص «ری كراك» بود و این جمله هم متعلق به اوست: «برای درك زیبایی موجود در گوجه فرنگی داخل یك همبرگر به نوع خاصی از شعور نیاز است.»
بعد از مك‌دونالد، فست‌فودهای زنجیره‌ای زیادی ظهور كردند كه البته خاستگاه بیشتر آنان ایالات متحده بود. رستوران‌های زنجیره‌ای فست‌فود، به‌ویژه مك‌دونالد و كنتاكی در بیشتر كشورهای جهان، نماد جهانی‌سازی و سلطهٔ آمریكا به حساب می‌آیند به همین دلیل در خیلی از كشور‌ها به خصوص آسیایی هنوز هیچ شعبه‌ای ندارند. مك‌دونالد نان‌های كوچك و نرم مخصوص دارد و سس تركیبی كه متعلق به خودشان است، اگر سس مك دونالد را حذف كنید شاید یك همبرگر معمولی خورده باشید. نان مك‌دونالد آن قدر كوچك است كه در كف دست جا می‌گیرد و معمولا سیر كننده نیست. در كشورهای مختلف مك‌دونالد شعبه‌های خود را گسترش داد و منو‌ها را زیاد كرد، انواع دسر و بستنی و ساندویچ‌های متعدد را به لیست خود اضافه كرد.
در اولین نگاه هر كسی فكر می‌كند این
غذا سیر كننده نیست ولی نگران نباشید هیچكس از مك‌دونالد ناراضی و گرسنه خارج نمی‌شود. در كشورهای مختلف انواع رستوان‌های شبیه مك‌دونالد تاسیس شدند كه منو و امكانات مشابهی با مك‌دونالد داشتند اما هنوز هیچكس موفق به كشف راز خوشمزگی مك‌دونالد نشده است.
چاق‌كنندهٔ دوست داشتنی
فست‌فود دقیقا مثل یك دشمن در لباس دوست با شما رفتار می‌كند. آن قدر با رنگ و لعاب زیبایش و طعم‌های دلنشینش شما را فریب می‌دهد كه تمام مضرات آن را از یاد می‌برید.
پروفسور اندرو پرنتیس می‌گوید: «بدن ما هرگز برای جذب غذاهای پركالری كه در غرب مصرف میشود، طراحی نشده است و همین به افزایش شدید چاقی كمك می‌كند. كودكان هنوز هیچ یك از عادات اكتسابی خویشتن‌داری در برابر خوردن را كه برای لاغر ماندن در جوامع نوین ضروری است، در خود پرورش نداده‌اند.»
فست‌فود‌ها به شدت چاق‌كننده هستند، چون بسته‌های متراكم كالری‌های ناسالم و پوچ یعنی بدون ارزش غذایی هستند. كالری یك وعده غذای فست‌فودی معمولا به اندازه یك و نیم تا دو برابر یك وعده غذای خانگی با حجم مشابه است. آمار گرفته و دیده‌اند در كسانی كه هفته‌ای دو بار غذای فست‌فودی می‌خورند چاقی ۵۰ درصد و دیابت هم كه نتیجه چاقی است، دو برابر بیشتر است. فست‌فود‌ها سرشار از
نمك هستند؛ تا جایی كه گفته میشود
نمك موجود در یك وعده
فست فود تا دو برابر نیاز روزانه بدن ماست. اگر شور بودنش احساس نمی‌شود به خاطر طعم‌دهنده‌هایی است كه به آن اضافه میشود.
نمك زیاد هم باعث بالا رفتن فشار خون و بیماری‌های قلبی میشود.
جوانان و نوجوانان در عصر حاضر مشتری دائمی فست‌فود‌ها هستند. مگر این كه منعی شدید از سمت خانواده‌ها برایشان گذاشته شود كه البته باز هم حتی شده پنهانی سراغ این غول خوشمزه می‌روند. تحقیقات نشان داده جوانانی كه در یكی از وعده‌های غذایی روزانه خود فست‌فود می‌خورند، نسبت به سایر همسالان خود كالری،
نمك و چربی بیشتر و ویتامین و مواد معدنی كمتری دریافت می‌كنند. این افراد كه به فست‌فود عادت دارند، با چاقی و مشكلات ناشی از آن دست و پنجه نرم می‌كنند.
نتایج یك مطالعه ۱۵ ساله روی جوانانی كه پا به سن گذاشته‌اند، نشان داد آنهایی كه در جوانی فست‌فود‌ها را به عنوان یكی از وعده‌های غذایی خود قرار داده بودند، چاق‌تر از دیگران هستند.
برخی تحقیقات نشان داده احتمال ابتلا به سرطان در بین افرادی كه فست‌فود زیادی می‌خورند، بالا‌تر از سایر افراد است. البته به طور دقیق نمی‌توان گفت فست‌فود عامل سرطان است اما به دلیل كالری بالای این غذا‌ها و دارا بودن حجم زیاد چربی و
نمك و مواد افزودنی می‌تواند زمینه‌های سرطان را ایجاد كند.
كمتر پیش می‌آید كسی فست‌فود را با آب خالی یا دوغ و آبمیوه بخورد. پس با این حساب یك غول چاق‌كننده دیگر هم به پرونده اضافه میشود. وقتی غذایی با این حجم از كالری می‌خورید و در كنارش نوشیدنی‌تان
نوشابه است و البته مشتری دائمی
فست فود هستید، منتظر اضافه‌وزن خود باشید.
نوشابه خود به تنهایی سرشار از كالری و قند ناسالم است. وقتی در كنار غذای حاضری قرار می‌گیرد، تهدید جدی برای سلامتی بدن است.
بدون فست‌فود چه كنیم؟
این كه بخواهیم به هر دلیلی این غذای جذاب را برای همیشه از زندگی خود محو كنیم، كمی دشوار است. وقتی قدم به قدم در هر خیابان چند مدل
رستوران هوس‌انگیز فست‌فود می‌بینید غلبه بر نفس تقریبا غیر ممكن است. از طرفی هم كمبود زمان و خستگی زیاد خیلی وقت‌ها باعث استقبال از فست‌فود میشود. برای این كه هم از فست‌فود جدا نشوید و هم خیلی به سلامتی‌تان ضرر نزنید، راهكار‌هایی وجود دارد. اول این كه
نوشابه را كلا حذف كنید، خوردن فست‌فود با آب یا آبمیوه هم خیلی خالی از لطف نیست. حالا برای كمك به سلامتی یك بار امتحانش كنید و از هر ۱۰ بار فست‌فود خوردن یك بار
نوشابه بخورید.
دفعات خوردن فست‌فود را كم كنید. لازم نیست هر هفته در وعده غذایی شما فست‌فود باشد، ماهی یك بار یا كمتر هم چیزی از زندگی شما كم نمی‌كند. كمتر به
رستوران و فست‌فود سر بزنید! نگران نباشید هیچ رستورانی با این كار شما ورشكست نمی‌شود.
سعی كنید برای طعم دادن به
غذا از سس‌های كم‌چرب استفاده كنید. مایونز را فراموش كنید. طعم‌دهنده‌هایی مثل سس گوجه فرنگی یا سس خردل انتخاب‌های بهتری هستند. سعی كنید حجم غذای كمتری سفارش دهید، لازم نیست تا حد انفجار فست‌فود بخورید. همین كه سیر شوید، كافی است. ترجیحا غذاهای كبابی و گریل شده را انتخاب كنید، و قید دسر را بزنید.
سایز خیلی بزرگ سیب‌زمینی سرخ‌كرده بیشتر از۶۰۰ كالری انرژی دارد. معمولا افزودنی‌های نه چندان سالمی به خود سیب‌زمینی و روغن آن اضافه میشود. به جای سیب‌زمینی سرخ‌كرده، یك چیز سالم‌‌تر سفارش بدهید مثل سالاد. در انتخاب سالاد هم دقت كنید، سس زیاد و مرغ‌های چرب روی سالاد همان كار
فست فود را می‌كنند.
در منزل
غذا خوردن شاید باعث شود حجم كمتری فست‌فود بخورید پس ترجیا در منزل فست‌فود خود را بخورید. در خانه می‌‌توانید میوه، سبزی، ماست و دیگر مواد غذایی سالم و سودمند را هم به غذای خود اضافه كنید.